دانشیار دانشگاه ارومیه : کشاورزی سنتی مانعی بر راه احیای دریاچه ارومیه

دانشیار گروه مهندسی آب و مدیر کارگروه سازه و رودخانه طرح پایش دانشگاه ارومیه گفت: کشاورزی سنتی که شدیداً وابسته به آب است یکی از موانع ایجاد شده بر راه احیا و تثبیت دریاچه ارومیه است.

دکتر حجت احمدی  با بیان اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه از نخستین روزهای آغاز فعالیت خود با برنامه‌ریزی یک طرح 10 ساله به دنبال تثبیت آب دریاچه در سطح اکولوژیک در این مدت زمان بود، اظهار داشت: بر اساس پیش‌بینی انجام شده، دو سال نخست این طرح که از سال 93 آغاز شد صرف تحقیقات مربوط به تثبیت آب دریاچه و سپس افزایش تراز آب شد.

دکتر حجت احمدی، دانشیار گروه مهندسی آب و مدیر گروه سازه و رودخانه طرح پایش دانشگاه ارومیه

وی افزود: مقدار آبی که وارد دریاچه می‌شد بسیار کم شده بود و هیچ راه حل زودبازدهی که به سرعت نتیجه بخش باشد وجود نداشت. بنابراین دوسال نخست برنامه‌های ستاد احیاء صرف عملیات زودبازده همچون لایروبی انهار و اتصال رودخانه‌های جنوب آذربایجان غربی که از مهم‌ترین موارد برای تراز آب دریاچه ارومیه بودند صرف شد. دکتر احمدی با اشاره به اینکه در سال نخست این برنامه شاهد افزایش تراز آب دریاچه ارومیه بودیم گفت: یکی از مسائلی که سبب شد روند مورد انتظار در رابطه با برنامه‌های ستاد احیاء به نتیجه کامل نرسد ناموفق عمل کردن در طرح‌های بلندمدت مانند کنترل و کاهش مصرف آب بود. اما نباید از سایر دلایل چشم پوشیده و نگاه تک بعدی به این مسئله داشت. دانشیار دانشکده کشاورزی ارومیه اظهار داشت: کشاورزی سنتی که شدیدا وابسته به آب است، از مهمترین موانع بر سر راه احیای دریاچه ارومیه است و در این زمینه نیازمند تغییر کشاورزی سنتی به مدرن هستیم که اگر چنین برنامه‌ها و تغییراتی در وسعت زیاد انجام شود صرفه جویی قابل ملاحضه‌ای در مصرف آب انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه اجرا و عملیاتی کردن برخی طرح‌ها به موقع انجام نگرفت و از سویی اجرای تمام این طرح‌ها در مدت زمان تعیین شده کار مشکلی به نظر می‌آمد گفت: طرح انتقال آب از سد سیلوه و کانی سیب پیرانشهر یکی از طرح‌های اجرایی در زمینه احیای دریاچه ارومیه بود که متأسفانه بنا به دلایل مختلف دچار وقفه طولانی شد.

کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی راهکار نخست احیاء دریاچه ارومیه

احمدی بیان کرد: دلیل تکمیل نشدن برخی پروژه‌ها، مسائل مالی و برخی دیگر مسائل اجرایی است که در برنامه‌ریزی‌های طرح مشخص و محاسبه نشده بود اما در حین اجرا مشاهده شدند که تمامی این دلایل سبب کند شدن روند اجرای برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه و نرسیدن به هدف مورد نظر در زمینه احیا شد. وی ناهماهنگی‌های بین برنامه‌های ستاد احیاء و سازمان‌های مجری طرح را از سایر دلایل ناموفق بودن برخی طرح‌ها برشمرد و افزود: ستاد احیای دریاچه ارومیه گروهی است که جهت‌دهی پروژه‌ها را بر عهده دارد و این جهت‌دهی با همکاری سازمان‌های مجری به نتیجه مورد نظر و برنامه‌ریزی شده در روند بهبود وضعیت دریاچه می‌رسد.

 تبدیل 1500 هکتار از اراضی دیم به آبیاری در مهاباد

دانشیار دانشکده کشاورزی ارومیه با تشریح برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در زمینه سدسازی اظهار داشت: موفق و نتیجه‌بخش بودن برخی پروژه‌ها نیازمند تمرکز در این زمینه و تقویت آنان بود اما در این میان پروژه‌های دیگر همچون توسعه اراضی که سازمان جهاد کشاورزی به صورت مستقیم در آن مسئول بود و برنامه‌ریزی که طبق آن باید حق آبه‌ای که از تصفیه‌خانه مهاباد به رودخانه آنجا و سپس جاری شدن آن از مسیر این رودخانه به دریاچه ارومیه انجام نگرفت و با آن حجم آب که از تصفیه خانه مهاباد تخلیه شد 1500 هکتار از اراضی دیم را تبدیل به اراضی آبی تبدیل کردند چنین اقداماتی در نقاط مختلف استان نیز اجرا شد.

دکتر احمدی گفت: از دیگر مسائلی که سازمان‌ها از آن غافل شدند توسعه اراضی خصوصی بود که در آن خرده مالک‌ها سرچشمه‌ها و چشمه‌هایی را که رودخانه‌ها را تغذیه می‌کردند را منحرف کرده و در مناطق مرتفع که حق آبه نداشت و اراضی دیم و مرتعی بود باغاتی ایجاد کرده و از آب چشمه‌ها استفاده می‌کنند و متأسفانه این امر سبب کم آب شدن رودخانه‌هایی که از سرچشمه تغذیه می‌کنند، شد و این در حالی اتفاق افتاد که ستاد احیاء سعی در صرفه‌جویی آب سرچشمه‌ها در دشت‌های میاندوآب و ارومیه داشت.

وی افزود: مقدار زیاد آبی که از سرچشمه به واسطه اراضی شخصی مصرف شد سبب تغییر برنامه 10 ساله ستاد احیا دریاچه ارومیه شد اما اکنون نیز نمی‌توان مطمئن بود که این تغییرات می‌تواند تأثیر مثبتی در روند بهبود دریاچه ارومیه و سرنوشت نامعلوم آن ایجاد کند یا خیر.

احمدی کاهش مصرف آب را یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد و اظهار داشت: معیشت کشاورزان از طریق کشت و زرع تأمین می‌شود که در این مسئله نیز ایجاد اشتغال جایگزین در زمینه‌های مختلف برای کشاورزان و تغییر معیشت کشاورز از کشت و زرع به شغل‌های دیگر از اقداماتی است که می‌توان از آن روش از مصرف مقدار زیادی آب جلوگیری کرد.

احمدی بیان کرد: عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه در این مدت مطلوب بود اما ناهماهنگی بین سازمان‌های مرتبط کار را مقداری دشوار کرد و در این موضوع که از زمان آغاز به فعالیت ستاد احیا مقدار بارش‌ها در آذربایجان غربی افزایش یافته است نیز از نکاتی است که کمکی بسیاری به تثبیت آب دریاچه کرده است.

دانشیار دانشکده کشاورزی ارومیه اظهار داشت: کشاورزان آذربایجان غربی برای کمک در این زمینه بسیار راغب هستند اما با توجه به تأمین معیشت زندگی از راه کشاورزی خواستار ایجاد اشتغال جایگزین از سوی دولت هستند و دولت نیز می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال جایگزین محصولات کشاورزی چون گندم را با هزینه بیشتری از کشاورزان خریداری کند که در این صورت آنان نیز برای کشت محصولات کم آب بر راغب‌تر می‌شوند.

اخیراً دانشگاه ارومیه به‌عنوان یک مرکز علمی اقدام به راه‌اندازی یک کانال تحلیلی-اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان سروش و در ارتباط با احیای دریاچه ارومیه کرده است.

برای اطلاعات بیش‌تر به آدرس کانال مراجعه شود:

 @ehya_urmialake