تحولی عظیم در حفاظت از لوله های انتقال نفت و گاز

«دستگاه پایشگر پتانسیل خاموش»  عنوان اختراع جدید «دکتر علی حسن زاده» دانشیار دانشکده شیمی دانشگاه ارومیه است که  در جهت حفاظت از خوردگی لوله های فولادی نفت و گاز  با هزینه ای برابر یک بیستم و با دقت عملی چندین برابر از روش های متدوال تحولی عظیم به وجود خواهد آورد.     

وقتی لوله فولادی گاز بدون پوشش و یا پوشش داری در خاک یا آب قرار می گیرد بر اثر یک سری واکنشهای الکترو شیمیایی خورده می شود.  برای جلوگیری از این خوردگی معمولا لوله با تزریق جریان حفاظت می شود. در اثر تزریق جریان، لوله ها پلاریزه شده و پتانسیل (ولتاژ ) جدیدی به خود می گیرند که طبق استاندارهای بین المللی این ولتاژ نباید از یک عدد خاص (منفی 85/0 ولت نسبت به CSE با کم کردن افت ولتاژ در خاک) خیلی کمتر یا بیشتر بشود.    

به همین جهت یکی از ماموریت های شرکت گاز برای حفاظت از خوردگی لوله های فولادی گاز اندازه گیری این ولتاژ به صورت مداوم و متناوب در مسیر لوله های گاز و از طریق علمک ها یا از نقاط تست می باشد که اگر مقدار آن از حد فوق الذکر خیلی زیاد یا کم باشد مشکلات دیگری تولید می کند و یا لوله ها خورده خواهند شد و در نهایت خسارت زیادی را به شرکت گاز تحمیل خواهد شد. در اندازه گیری این ولتاژ یک ولتاژ مزاحم (یعنی افت ولتاژ در خاک) وجود دارد و مقدار آن مشخص نبوده و در هر مکانی با توجه به مقاومت خاک آن منطقه متغیر است. به ولتاژ اندازه گیری شده توسط نفرات شرکت گاز ولتاژ روشن گفته می شود که این افت ولتاژ در آن تصحیح نشده است. به ولتاژ اندازه گیری شده ای که از آن مقدار افت ولتاژ در خاک کسر شده باشد پتانسیل خاموش گفته می شود. یکی از نیازهای بسیار مهم شرکت های نفت و گاز اندازه گیری مقدار دقیق پتانسیل خاموش لوله های فولادی گاز است.

در دنیا روش های مختلفی برای این کار وجود دارد. متاسفانه در استاندارد گاز ایران فقط روش متوقف سازی جریان یا همان خاموش کردن آنی موتورهای برق حفاظت کاتدی برای اندازه گیری پتانسیل خاموش لحظه ای پیشنهاد شده که به دلیل نادیده گرفتن مواردی از جمله تاثیر موتور برق سیستم های دیگر که ممکن است ناشناخته باشند، تاثیر جریانهای سرگردان موتور های برق DC ناشناخته و یا اثر برق DC خط مترو در محل که قابلیت حذف شدن را ندارند، تاثیر جریانات AC القایی (حاصل از خطوط فشار قوی برق و یا اتصال عمدی یا سهوی ارت وسایل برقی مشترکان به علمک گاز و یا از طریق منابع نامشخص دیگر) به خطوط لوله گاز که در این روش در نظر گرفته نمی شود و بسیار خطرناک می باشند، قابلیت استفاده در اجرا را ندارد و عملیاتی نیست و مقدار به دست آمده معمولا چندان دقیق نیست و همین اشتباه در محاسبات به مرور زمان باعث خوردگی لوله گاز می شود.

به همین جهت و برای رفع این مشکل و اندازه گیری مقدار دقیق پتانسیل خاموش لحظه ای، آقای دکتر علی حسن زاده دانشیار دانشکده شیمی دانشگاه ارومیه توانسته است با ابداع روشی جدید و با ساخت دستگاه پایشگر پتانسیل خاموش لوله های مدفون در خاک تحت حفاظت کاتدی نفت و گاز، مقدار دقیق این پتانسیل را بدون قطع کردن جریان الکتریکی حفاظتی که مشکلاتی بوجود می آورد در هر لحظه اندازه گیری نماید.

این دستگاه که با این روش جدید کار می کند قابلیت ها و مزایای زیادی از جمله قابلیت نمایش پتانسیل روشن در محل، قابلیت نمایش پتانسیل عاری از افت ولتاژ در خاک Edc (IR-free) یا همان پتانسیل خاموش لحظه ای، قابلیت نمایش وضعیت خاک محل علمک از نظر رسوب گذاری یا حمله قلیایی پوشش از طریق مقاومت متناوب  Rs ، قابلیت نمایش سرعت خوردگی Corrosion rate (CR) و قابلیت مشخص نمودن سطح حفاظت کاتدی از طریق اندازه گیری میزان سرعت خوردگی در سال، قابلیت مشخص نمودن سطح حفاظت کاتدی تحت تاثیر جریان متناوب از طریق نمایش نمودارهای استانداردISO 18086  ، قابلیت مشخص نمودن میزان احتمال خوردگی متناوب AC در مکانهای مختلف با مقایسه چند نمودار با یکدیگر را دارد.

 همچنین قابلیت نمایش عملکرد کاهش دهنده های اثر خوردگی متناوب AC از قبیل دستگاههای الکترونیکی (SSD) و یا ادوات الکتروشیمیایی (PCR) و آندهای قربانی کار گذاشته شده در کنار خط لوله در محل خطر، قابلیت مشخص نمودن عملکرد بازدارنده ها و ضد یخ در محلول مخازن هیترهای CGS، قابلیت مشخص نمودن عملکرد بیوساید ها در آب تست هیدرواستاتیک در برابر خوردگی میکروبی MIC و در نهایت قابلیت کالیبراسیون خارجی و GPRS سر خود دستگاه را دارا می باشد.   

 خدمات پس از فروش در داخل کشور، امکان گارانتی، داشتن نرم افزار تحلیگر خوردگی همراه و قیمت تمام شده در حد یک بیستم نسبت به نمونه خارجی از جمله مزیت های دیگر این روش و دستگاه ساخته شده توسط دانشیار شیمی فیزیک دانشگاه ارومیه، آقای دکتر علی حسن زاده می باشند.

دکتر علی حسن زاده ، دانشیار دانشگاه ارومیه