اولین ثبت موش دم بلند میان رودان Nesokia bunnii در ایران، توسط عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه

 موش دم بلند میان رودان یا بین النهرین با نام علمی  Nesokia bunniiو نام انگلیسی Long-tailed Nesokia اولین بار در سال ۱۹۷۴ در تالاب های میان رودان عراق مشاهده شد و نهایتا در سال ۱۹۸۱ توسط Khajuria  به عنوان گونه ای مستقل به دنیای علم معرفی شد.

گزارش حاضر از تالاب هور العظیم استان خوزستان، نخستین ثبت این گونه در ایران است و برای اولین بار به فهرست فون پستانداران ایران افزوده میگردد.

نخستین ثبت موش دم بلند میان رودان در تیر ماه سال 1400، نتیجه تحقیق یکساله تیم تحقیقاتی متشکل از محققین داخلی و خارجی زیر نظرآقای دکتر احمد محمودی، عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه، و همکاری آقایان علی سجاد جلالی، پروفسور بوریس کریستوفک (رئیس بخش مهره داران موزه تاریخ طبیعی اسلوونی)، کرامت حافظی بیرگانی، محمد ساکی و با مشارکت یگان حفاظت تالاب هور العظیم است.

مقاله مستخرج از این تحقیق در یکی از نشریات علمی معتبر در حوزه پستانداران جهان (Mammalia) بررسی گردیده و در شرف چاپ قرار دارد. تنها نمونه موجود از این پستاندار کمیاب، تاکسیدرمی گردیده و در موزه تاریخ طبیعی دانشگاه ارومیه نگهداری می شود.

مطالعات بیشتر بر روی تاکسونومی، زیستگاه، و تاریخ تکاملی این گونه نایاب و در معرض انقراض جهانی در حال انجام است .

ویژگی های ظاهری

جثه این جونده به وضح بزرگ تر از گونه Nesokia indica  (دیگر گونه متعلق به جنس Nesokia) است و وزن آن به ۵۰۰ گرم میرسد. طول دم مساوی یا بلندتر از طول سر و بدن است  و رنگ سطح پشت بدن حنایی و زیر بدن سفید چرک است و بر روی صورت دارای ماسک دودی رنگ مشخصی است.

تهدیدات حفاظتی

این گونه، بوم زاد (Endemic) تالاب های بین النهرین (Mesopotamian Marshes) است و تا پیش از نتایج این تحقیق، تنها طی دهه 70 میلادی از تالاب های بین النهرین عراق ثبت رسمی شده بود. به دلیل تخریب گسترده زیستگاه، این گونه در فهرست سرخ جهانی (IUCN Red list)  و به عنوان گونه در معرض انقراض (Endangered)  رده بندی شده است .گزارش حاضر، حاکی از حضور این پستاندار در تالاب هور العظیم خوزستان بعنوان بخشی از باقیمانده تالاب های بین النهرین است و امیدها را برای حفظ این گونه از ورطه انقراض افزایش می دهد.

زیستگاه

 این پستاندار در جزیره های کوچک تالاب هور العظیم زندگی می کند. تخریب زیستگاه، با عدم تامین حق آبه، جاده سازی، آتش سوزی، وجود سگ های ولگرد و ... از جمله تهدیداتی هستند که این گونه در خطر انقراض جهانی را که بخش اعظم زیستگاه خویش (در حدود 85% وسعت اصلی) را تحت اثر فعالیت های انسانی و اقلیمی، از دست داده است در خطر نابودی قرار می دهند. علاوه بر این، تالاب هور العظیم بهشت تنوع زیستی پرندگان کمیاب خاورمیانه و گونه های بوم زاد دیگری چون سمور آبی میان رودان Smooth-coated otter (Lutrogale perspicillata) است. حفاظت از زیستگاه های  تالاب هور العظیم برای بقای چنین گونه هایی در جهان ضروری است.