دانشگاه ارومیه؛ هر هفته یک فناوری؛ این هفته: آنتی‌بادی ریتوکسی‌ماب در پلتفرم گیاهی (توتون)

مدیریت فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه ارومیه در نظر دارد نسبت به معرفی فناوری‌های تولید شده در این دانشگاه اقدام نماید. در این راستا و در قالب برنامه «دانشگاه ارومیه؛ هر هفته یک فناوری» به صورت هفتگی، فناوری‌های تولید شده توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه ارومیه معرفی خواهد شد. اجرای این برنامه قدمی موثر در شناساندن فناوری‌های تولید شده توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه ارومیه و کمک به بازاریابی و فروش محصولات فناورانه دانشگاه خواهد بود.

هفته نهم

عنوان فناوری

آنتی‌بادی ریتوکسی‌ماب در پلتفرم گیاهی (توتون) با سیستم گلیگوزیلاسیون مهندسی شده تیپ انسانی

معرفی تیم طراحی و توسعه محصول

دکتر مراد جعفری فارغ التحصیل در رشته اصلاح نباتات-بیوتکنولوژی (مهندسی ژنتیک)، از دانشگاه تبریز، عضو هیات علمی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه ارومیه هستند. ایشان هم اکنون در دانشگاه ارومیه در زمینه مهندسی ژنتیک و تولید داروهای نوترکیب (Molecular Farming) مشغول فعالیت می باشند.

دکتر مراد جعفری – عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه

معرفی فناوری یا محصول

ریتوکسی­ماب (Rituximab) یک آنتی­بادی مونوکلونال کایمریک بر علیه آنتی­ژن CD20 می­باشد که در درمان سرطان‌های شایع و خطرناک، مانند لنفوم غیرهوچکین (NHL) بکار می­رود. این دارو با نام تجاری Rituxan، Mabthera و Zytux از طریق فناوری DNA نوترکیب در سیستم تخمدان همستر چینی (CHO) تولید می­شود و جزو پرفروشترین و گرانقیمت­ترین داروها در دنیا می­باشد.

در حال حاضر سیستم گیاهی به عنوان یک سیستم جایگزین قدرتمند و جالب، برای تولید پروتئین­های نوترکیب مانند آنتی‌بادی­ها مطرح است. هزینه تولید داورهای نوترکیب در سیستم گیاهی 1/0 هزینه تولید در سیستم پستانداری پیش‌بینی شده است.

دکتر جعفری و تیم همکار طی پروژه‌ای ریتوکسی­ماب را در سامانه گیاهی (توتون) با سیستم گلیگوزیلاسیون مهندسی شده (تیپ انسانی) برای اولین بار در کشور در سطح آزمایشگاهی تولید نمودند.

نتایج آنالیزها تولید موفقیت آمیز این پروتئین نوترکیب در سامانه گیاهی را تایید نمود. آنالیز ساختاری ریتوکسی‌ماب تولید شده (PMR) شباهت ساختاری بالای آن با نمونه تجاری تولید شده در سیستم پستانداری را تایید نمود.

اثربخشی و فعالیت ضدسرطانی PMR، مشابه با نمونه تجاری ریتوکسی‌ماب، با ارزیابی بر روی رده­ سلولی سرطانی Raji اثبات شد.

لازم به ذکر است سامانه گیاهی مورد استفاده در تولید ریتوکسی­ماب، امکان تولید دیگر داروهای نوترکیب مهم را فراهم می‌سازد.

کاربردها

1) استفاده از سامانه گیاهی تولید شده (مهندسی شده با سیستم گلیکوزیلاسیون تیپ انسانی) برای تولید انواع پروتئین‌های نوترکیب دارویی

2) امکان استفاده از PMR به عنوان داروی قابل رقابت با نمونه تجاری ریتوکسی‌ماب، پس از طی ارزیابی­های مقتضی، در درمان لنفوم غیرهوچکین.

ویژگی‌ها و مزایای رقابتی

1) تولید بسیار ارزان محصول نسبت به سیستم‌ رایج تولید (پیش‌بینی 1/0 درصد هزینه تولید در سیستم پستانداری)

2) قابلیت مقیاس‌پذیری سریع و با هزینه‌های پایین دستی کمتر برای تولید صنعتی

3) عاری بودن محصول از اندوتوکسین‌ها و هرگونه آلودگی‌های پاتوژنیک انسانی-حیوانی

4) سطح بالای ایمنی زیستی

تصاویر محصول